अनुकुल मौसम तथा क्षेत्रफल विस्तार हुँदा यस बर्ष सुन्तला उत्पादन बढेपछि जिल्लाका कृषकहरुले १२ करोड रुपैँया भन्दा बढिको सुन्तला बाहिरी जिल्लामा निर्यात गरेका छन् । जिल्लाका किसानहरुले उत्पादन गरेको सुन्तला चितवन, नारायणगढ, पोखरा, गुल्मी, रुकुम, बुटवल, धादिङ, काठमाण्डौँ लगायतका जिल्लाका व्यापारीले वगान वाटै खरिद गरेका हुनु ।
जिल्ला कृषि विकास कार्यालय बागलुङले दिएको जानकारी अनुसार यस बर्ष १७ करोड ३२ लाख ५० हजार रुपैँयाको सुन्तला उत्पादन भएको र त्यस मध्य १२ करोड १२ लाख ५० हजार रुपैँयाको सुन्तला बाहिरी जिल्लाका व्यापारीले वगान वाटै खरिद गरेका छन् । । अनुकुल मौसम एवं थप २० हेक्टर क्षेत्रफल विस्तार गरिएकाले अहिले ५ प्रतिशत सुन्तलाको उत्पादन पनि बढेको कृषि प्रसार अधिकृत विप्लप अधिकारीले बताउनुभयो ।
यसरी सुन्तला खेती गर्दै आएका बागलुङका एक हजार भन्दा बढि घरधुरी लाभान्वित भएको कार्यालयले जनाएको छ । कार्यालयका अनुसार बागलुङमा ५ हजार ४० रोपनी क्षेत्रफल उत्पादनशिल छ ।
यस बर्ष क्षेत्रफल विस्तार भएपछि ३ हजार ४ सय ६५ मेट्रिक टन सुन्तला उत्पादन भएको बताइएको छ । कुल उत्पादनको ७० प्रतिशत जिल्ला बाहिर निकासी भएको छ भने ३० प्रतिशत मात्रै आन्तरिक उपभोग गरिएको बताइन्छ । ५ करोड १९ लाख ७५ हजार रुपैँयाको सुन्तला जिल्लामा खपत भएको हो । यहाँ प्रति कृषक १० हजार रुपैँया देखी ५ लाख रुपैँया सम्म आम्दानी कृषकहरु रहेका छन् ।
रोगकिराको व्यवस्थापन, प्रविधि सामाग्रीको तालिम दिएका कारण यस बर्ष सुन्तला उत्पादनमा बृद्धि भएको बताइन्छ । तर बागलुङ नगरपालिकाको भकुण्डे, तित्याङ लगायतका केही स्थानमा सुन्तलाको दाना सानो देखिएको कृषकको गुनासो छ ।
गत बर्ष जिल्लामा २ सय ३२ हेक्टर क्षेत्रफलमा ३ हजार ३ सय मेट्रिक टन अर्थात १३ करोड २० लाख रुपैँया बराबरको सुन्तला उत्पादन भएको थियो ।
यस बर्ष उत्पादित सुन्तला विभिन्न जिल्लाका व्यवसायीहरुले बगैँचामै पुगेर खरिद गरेको कृषकहरु बताउछन् । खुद्रा सुन्तला बिक्रि गर्नु भन्दा व्यापारीहरु आएर एकमुष्ठ खरिद गरेपछि सहज भएको कृषकहरु बताउछन् । सुन्तला रसिलो र स्वादिलो भएको कारण व्यापारीहरुको आर्कषण बढेको किसानहरुको अनुभव छ ।
सिजनमा भन्दा बेसिजनमा सुन्तला विक्रि गर्दा किसानहरुलाई फाइदा पुग्ने भएकाले कतिपयले आधुनिक स्रोत र साधनको अभाबमा परम्परागत रुपमा घर भित्रनै सुन्तला भण्डारन गरेर राख्ने गरेका छन् । यसरी भण्डारन गरेको सुन्तला कतिपय कृषकहरु चैत बैसाख सम्म रहने गरी बढि मुल्यमा बिक्रि गर्छन् । सुन्तालका लागि बागलुङको भकुण्डे, बिहँु, जैदी, छिस्ती, हरिचौर, दमेक नरेठाँटी लगाएतका झण्डै २ दर्जन गाबिसहरु पकेट क्षेत्र मानिन्छ ।